مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
بحث درباره حق پخش مسابقات فوتبال لیگ برتر که در سال‌های اخیر همواره یک موضوع مورد مناقشه میان ورزش و تلویزیون بود و هر از گاه با اظهارنظرهایی داغ می‌شد، از آخر هفته گذشته بالا گرفت. ماجرا ابتدا با بیانیه‌ای مشترک آغاز شد و سپس به آنتن تلویزیون رسید؛ تا جایی که پخش مسابقه با اختلال مواجه شد و هواداران عصبانی شدند.حق پخش مسابقات یکی از منابع درآمدی باشگاه های فوتبال در اکثر کشورهاست که این حق پخش کمک شایانی به توسعه فعالیت های آن ها می کند.
بیانیه سرخابی‌ها علیه تلویزیون
ظهر روز جمعه در حالی که هنوز اولین مسابقه‌های لیگ جدید شروع نشده بود، بیانیه‌ای در رسانه‌های رسمی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس قرار گرفت که ماجرا را کلید زد. در این بیانیه به نامه‌ای اشاره شده که از سوی مدیران عامل دو باشگاه بزرگ پایتخت، خطاب به پیمان جبلی رئیس سازمان صداوسیما ارسال شده است. بر اساس این بیانیه، نامه مورد اشاره این دو مورد را به طور مشخص از جبلی درخواست کرده است: «عدم پخش گزیده بازی‌ها و گل‌های به‌ثمررسیده دو تیم در بخش‌های خبری و برنامه‌هایی مثل «فوتبال برتر»، «شب‌های فوتبالی»، «ورزشگاه» و… ۲- عدم پخش زنده یا غیرزنده بازی‌های دو تیم در پلتفرم تلوبیون و تلویزیون‌های اینترنتی». اگرچه بحث درباره اتفاقات این روزها با عنوان کلی «حق پخش تلویزیونی» مطرح می‌شود اما به شکل مشخص، بحث این روزها همه حق پخش نیست و تنها آن بخشی از حق پخش مراد است که توسط مدیران فوتبالی، «حق پخش آفلاین» نامیده شده. به طور خلاصه، این بخش یعنی هر آن چیزی که از مسابقات پخش می‌شود، منهای پخش زنده اصل مسابقه؛ چیزی که در بیانیه هم هست.
صداوسیما: حق پخش را دادیم
در پاسخ به این بیانیه، برنامه تلویزیونی «فوتبال برتر» پیش از آغاز مسابقه فوتبال روز جمعه، توضیحاتی منتشر کرد. بر اساس این توضیحات که در طول پخش برنامه و مسابقه، چندین بار توسط میثاقی مجری و احمدی گزارشگر بازی گفته شد، صداوسیما وظایف خود را در قبال حق پخش دو سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، انجام داده است. در این برنامه همچنین گفته شد که سازمان صداوسیما و همه نهادها و دستگاه‌هایی که از پخش مسابقات ورزشی درآمد تبلیغاتی دارند، مطابق بند پ ماده ۹۲ قانون برنامه ششم توسعه، باید همه درآمدهای خود را از این مسیر به خزانه‌داری کل کشور واریز کنند و سپس این درآمدها بین سازمان صداوسیما و وزارت ورزش تقسیم شود. عوامل «فوتبال برتر» همچنین تأکید کردند که حق پخش ۱۴۰۱ نیز در حال پرداخت است و کلا صداوسیما در این زمینه قصوری نداشته است.
دعوا روی آنتن
روز جمعه و در حالی که عوامل باشگاه استقلال از پیش می‌دانستند احتمالا دست‌شان به این سرعت به حق پخش نخواهد رسید و مسابقه فوتبال بدون انعقاد قرارداد جدید، روی آنتن خواهد رفت، در بخشی از تبلیغات محیطی مسابقه که در اختیار خودش بود، عبارت «پخش غیرمجاز اینترنتی مسابقات، تضییع حقوق هواداران و سهامداران استقلال» را درج کردند که توسط تلویزیون ممیزی شد. به این شکل که قاب تصویر پخش مسابقه، طوری بسته می‌شد که این جمله دیده نشود، هرچند این جمله اعتراضی در لحظاتی کوتاه، روی آنتن هم رفت. با این حال تصاویر منتشر شده از بعضی حاضران در ورزشگاه، مشخص کرد که پیام اعتراضی باشگاه استقلال چیست. پخش مسابقه فوتبال استقلال و سپاهان با این شیوه و برای این که این پیام اعتراضی دیده نشود، هواداران را بسیار عصبانی کرد و با اعتراض شدید کاربران شبکه‌های اجتماعی مواجه شد. جالب این که همزمان محمدرضا احمدی گزارشگر مسابقه هم چندین بار در زمان‌های مختلف بازی، مدیران استقلال و پرسپولیس را به فرافکنی متهم می‌کرد و می‌گفت این حاشیه‌سازی‌ها در سال منتهی به جام جهانی زیبا و درست نیست.
قانون چه می‌گوید؟
آن چه عوامل برنامه «فوتبال برتر» به آن استناد کردند، قانون برنامه ششم توسعه بود ولی متنی که منتشر کردند، در قانون بودجه قرار داشت. در بند پ ماده ۹۲ قانون برنامه ششم، از وظیفه دولت برای تعیین تکلیف حق پخش سخن گفته شده است. در قانون بودجه اما در این باره آمده است که وزارت ورزش و سازمان صداوسیما مکلف‌اند درآمدهای تبلیغاتی خود ناشی از پخش مسابقات ورزشی را به خزانه‌داری کل کشور واریز کنند و مجموع این پول در نهایت، بین دو نهاد به نسبت ۷۰ برای صداوسیما و ۳۰ برای وزارت ورزش (برای کمک به فدراسیون‌ها) تقسیم شود. اگرچه اصل این قانون و این نحوه تقسیم‌بندی هم مورد انتقاد است اما به هر حال صداوسیما مدعی است پول را واریز کرده و ۷۰ درصد سهم خودش را دریافت نکرده است. عوامل «فوتبال برتر» همچنین مدعی شدند که وزارت ورزش در این میان پولی به خزانه‌داری واریز نکرده است.
۷ میلیارد برای ۲ سال!
بحث حواشی پخش تلویزیونی مسابقه استقلال و سپاهان، در شبکه خبر هم ادامه یافت و در ساعات پایانی همان روز، در گفت وگو با صادق درودگر مدیر بازاریابی سازمان لیگ فوتبال و مصطفی محمدی رئیس مرکز طرح، برنامه و بودجه سازمان صداوسیما پیگیری شد. در گفت وگویی که بخش زیادی از آن با مجادله لفظی عجیب و بچه‌گانه مجری و مدیر فوتبالی، به حاشیه رفت، درودگر اعلام کرد در سال ۱۴۰۰ تنها ۷.۵ میلیارد تومان از محل حق پخش به وزارت ورزش داده شده تا بین ۵۲ فدراسیون ورزشی تقسیم شود که به هر فدراسیون، ۱۴۰ میلیون تومان می‌رسد! محمدی نیز اعلام کرد که در دو سال گذشته، حدود ۱۰۰ میلیارد تومان از سوی صداوسیما به عنوان سهم حق پخش به خزانه‌داری پرداخت شده است.
۱۰۰ میلیارد درست است؟
در عین حال به نظر می‌رسد ارقام اعلام‌شده از سوی صداوسیما، با واقعیت‌های درآمدهای تبلیغاتی تلویزیون از فوتبال، همخوانی چندانی ندارد. در همین برنامه شبکه خبر، صادق درودگر نماینده سازمان لیگ گفت، طبق بررسی او، تبلیغات تلویزیونی به صورت میانگین، ثانیه‌ای ۱۳۱ میلیون تومان تعرفه دارد. در پاسخ به وی، محمدی مدیر طرح، برنامه و بودجه رسانه ملی گفت، آگهی‌ها در نهایت با این ارقام به آنتن نمی‌رسد. حتی در صورتی که رقم اعلام‌شده از سوی درودگر درست نباشد و آگهی مسابقات ورزشی (که از آگهی بسیاری برنامه‌ها گران‌تر است) ثانیه‌ای ۱۰ میلیون تومان هم باشد، رقم ۱۰۰ میلیاردی که صداوسیما برای دو سال به خزانه‌داری واریز کرده، معادل حدود ۲ ساعت و ۴۵ دقیقه آگهی است. این در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند ارقام درآمدی تلویزیون از برنامه‌های ورزشی، بسیار فراتر از این‌هاست. بر اساس سندی که در آبان ۹۶ از تبلیغات شهرآورد ۸۵ در ایلنا منتشر شد و هیچ‌گاه هم تکذیب نشد، تلویزیون فقط از همین یک مسابقه، ۱۶ میلیارد تومان درآمد تبلیغاتی داشته است. این در حالی است که در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، حداقل شش مسابقه شهرآورد، مسابقات متعدد تیم ملی فوتبال، مسابقات سرخابی‌ها در لیگ برتر و مهم تر از آن لیگ قهرمانان آسیا و… برگزار شده و درآمد تلویزیون به مراتب بیش از این‌ها تخمین زده می‌شود. روشن نیست چطور تلویزیون درآمد تبلیغاتی خود را از مسابقات ورزشی داخلی (شامل همه ورزش‌ها از جمله کشتی و والیبال که پربیننده‌اند) در مجموع ۱۰۰ میلیارد تومان اعلام کرده است.
پرسپولیس عقب‌نشینی کرد
ماجرای حواشی در پایان این مسابقه هم ادامه یافت و همزمان با پخش مجدد توضیحات صداوسیما در «فوتبال برتر»، استقلالی‌ها بار دیگر در مقابل تلویزیون ایستادند و از عوامل تصویربردار برنامه‌های تلویزیونی خواستند محل نشست خبری سرمربیان را ترک کنند. در مقابل، دیگر باشگاه بزرگ پایتخت، رویه متفاوتی در پیش گرفت و اعلام کرد برنامه‌های تلویزیونی آزادند در مسابقات این تیم حاضر شوند. در بیانیه‌ای که بعد از ظهر دیروز در سایت این باشگاه منتشر شد، آمده است: «بعد از بیانیه مشترک باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال در خصوص حق پخش، برخی از جریانات سعی بر آن داشتند که در اذهان عمومی این گونه تداعی کنند که این باشگاه با صداوسیما دارای زاویه بوده و بیانیه اعتراضی است.» در بخش دیگری از بیانیه آمده است: «از مجلس و دولت انقلابی درخواست داریم به صورت فوری و دوفوریتی موضوع ارزش‌گذاری واقعی حق پخش را در دستور کار خود قرار دهند و برای تامین بودجه مذکور اقدام کنند. از حضور برنامه‌های تولیدی نیز در مسابقات این باشگاه استقبال می کنیم و درخواست داریم در مسیر تحقق حق پخش واقعی فوتبال ما را یاری رسانند.»