مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
به گزارش تسنیم ، دف یکی از سازهای کوبه‌ای در موسیقی ایرانی است که شامل حلقه‌ای چوبی است که پوست نازکی بر آن کشیده‌اند و با ضربه‌های انگشت می‌نوازند.
این ساز را براساس ساختمان ظاهری آن بر هفت نوع از جمله دف مربعی، مستطیلی، مستدیر با حلقه، مستدیر با زنگوله، دایره زنگی، دورویه و دف بی‌پوست همراه با زنگ تقسیم کرده‌اند.
ساخت بزرگ ترین دف دنیا توسط “حیدر محمدی” هنرمند سنندجی
استان کردستان به دلایل مختلف همواره خواستگاه عرفان و مأمن عرفای بزرگ و مهد دف کشور و جهان بوده است و به همین علت ساز دف و دف‌نوازی از دیرباز در میان مردم این خطه از سرزمین جایگاه والایی دارد.
موسیقی عرفانی انسان را از جهان محدود به افق‌های نامحدود می‌کشاند و از دنیای ماده به عالم معنوی می‌برد و به زبان خود، خداوند را تجلیل می‌کند، بازتاب چنین امواج پرخروش و غوغای جانسوز و دریای متلاطم را می‌توان در تکایا و خانقاه‌های کردستان به تماشا نشست.
ظرفیت‌های فرهنگی، عرفانی و جایگاه والای دف و دف‌نوازی در کردستان و همچنین معرفی این استان به‌عنوان پایتخت دف ایران و جهان سبب شد که استاد “حیدر محمدی” هنرمند دف‌ساز سنندجی بزرگ‌ترین دف جهان را بسازد.
برای آشنایی و معرفی هرچه بیشتر این هنرمند سنندجی و ساز عرفانی وی به کارگاه کوچکی که در گوشه حیات خانه‌شان بود، رفتیم؛ کارگاهی که با یک تیغه به دو اتاق کوچک تقسیم شده بود و در یکی از این اتاق‌ها چوب‌ها انبار شده و در اتاق دیگر ابزار کار و دف‌های نیمه کاره قرار گرفته بود.
استاد حیدر با رویی گشاده به استقبالم آمد و با هم وارد کارگاه شدیم، وی از دنیای دف‌سازی و مشکلاتش برایم صحبت کرد، آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح گفت‌وگوی خبرنگار تسنیم با سازنده بزرگ‌ترین دف دنیا در سنندج است.
ضمن عرض ادب و احترام، در ابتدا خودتان را معرفی کنید و بفرمایید از چه زمانی به ساخت دف‌های سنتی روی آورده‌اید؟
هنرمند سنندجی:حیدر محمدی متولد سال ۱۳۵۳ در شهر سنندج در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمدم و از همان دوران کودکی با این ساز خو گرفته و بزرگ شدم، دف‌سازی سنتی در خانواده من موروثی بوده و من هم راه آنها را ادامه دادم و از سال ۷۴ به صورت حرفه‌ای شروع به ساخت دف‌های سنتی کردم و در حال حاضر با همسرم فریبا بایزیدی، به این حرفه مشغول هستیم و برای ۶ دف خودم و یک دف همسرم مهر اثالت ملی دریافت کرده‌ایم.
تمام مراحل ساخت دف را خودتان انجام می‌دهید؟
محمدی: از چوب‌بری تا دباغی را خودم انجام می‌دهم و در انجام بقیه کارها نیز همسرم کمکم می‌کند و دف‌ها را می‌سازیم؛ برای ساخت دف سنتی نمی‌توان از هرنوع پوستی استفاده کرد و پوست مصرف شده باید شرایط خاصی داشته باشد به همین دلیل پوست را از مناطق مرزنشین، اورامان و قصرشیرین تهیه و به‌صورت سنتی با استفاده از نمک دباغی می‌کنم و همچنین برای تهیه چوب آن که معمولاً از بیدخالص (یک لایه) و تاژاو استفاده می‌شود به مرزهای ایران و عراق می‌روم.
کارهای تولیدی شما به چه صورت است؟
هنرمند سنندجی: کارهای ما کارهایی ابداعی است، ساخت نخستین دف خورشیدی درسال ۷۴، احیای دف باستانی، ساخت سلطان دف (بزرگ‌ترین دف از نظر)، دف هشت گوش، بیضی شکل، مربعی شکل، دف تمام چوب، کلسیون دف از کوچک‌ترین دف تا سایز ۶۰ از جمله کارهای ما بوده و همچنین در شهریور ماه امسال برای نخستین بار کوچک‌ترین دف با سایز ۲ سانتی‌متر و بزرگ‌ترین دف با سایز ۲۰۰ سانتی‌متر که به عنوان بزرگ‌ترین دف دنیا از آن رونمایی شد، را ساختیم.
با چه انگیزه‌ای بزرگ‌ترین دف را ساختید و برای ساخت آن از چه استفاده کردید؟
محمدی: استان کردستان به عنوان پایتخت دف دنیا (از لحاظ ساخت و نوازندگی دف) معرفی شده و ما هم به افتخار اینکه مهر اثالت ملی و تأییدیه اساتید برجسته را داشتیم این انگیزه سبب شده که بزرگ‌ترین دف را در مدت زمان دو ماه بسازیم.
این دف نمادی از دف سنتی بوده و برای ساخت آن از ورق آلومنیوم، مس و چدن استفاده کردیم.
تفاوت دف‌های سنتی با دف‌های تلقی موجود در بازار چیست؟ آیا هرکسی می‌تواند این تفاوت‌ها را تشخیص بدهد؟
هنرمند سنندجی: دف‌های سنتی از پوست دباغی شده گوسفند و چوب‌های مرغوب درست می‌شود و می‌توان گفت جاندار است و به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز دارد، در حالیکه دف‌های تلقی همانطور که از اسمش پیداست از تلق درست می‌شود و به مراقبت نیاز ندارد و این دف‌ها با قیمت خیلی پایین‌تر از دف‌های سنتی در بازار عرضه می‌شود، صدای تولید شده از این دو نوع دف متفاوت است و پیشکسوتان عرصه موسیقی این تفاوت را به خوبی درک می‌کنند.
تاکنون در نمایشگاه‌ها حضور پیدا کرده‌اید؟ این دف‌ها را به چه جاهایی صادر می‌کنید؟
محمدی: بله، از طرف صنایع دستی دعوت به حضور در نمایشگاه‌های بین‌اللملی تهران، یزد، شیراز و سنندج شده‌ایم و همچنین ۲ دف در موزه سعدآباد تهران، موزه بروکسل آلمان و ۲ دف هم در سوئد دست نوازندگان برجسته داریم.
این دف‌ها را به کشورهای آمریکا، فرانسه، سوئد، سویس، انگلیس، آلمان و همچنین کل شهرهای ایران خصوصاً اصفهان، کرمان، تهران، تبریز که به بیشترین استقبال را دارند صادر می‌کنیم اما متأسفانه استان کردستان تنها استانی است که از دف سنتی استقبال نمی‌کند.
آیا تاکنون مسئولین از شما حمایت کرده‌اند؟
هنرمند سنندجی: میراث فرهنگی کردستان تنها ارگانی است که از ما حمایت می‌کند، یک سال و ۹ ماه در خانه حبیبی کارگاهی را در اختیارمان قرار دادند اما در حال حاضر شش ماه است که آین کارگاه را از ما گرفته‌اند و با پرداخت اجاره بهای ۷۰۰ هزار تومان با هزینه خودمان کارگاهی در یکی از محله‌های شهر اجاره کرده‌ایم.
گویا مسئولان وعده نصب بزرگ‌ترین دف را به عنوان المان شهری در سنندج به شما داده‌اند؟ این وعده عملی شد؟
محمدی: در مراسم اختتامیه جشنواره نوای رحمت که در شهریور سال گذشته در سنندج برگزار شد، مجری برنامه از سوی اعضای شورای شهر قول صدرصد نصب این دف به عنوان المان در یکی از خیابان‌های شهر سنندج را به ما دادند اما بعد از گذشت یک ماه شانه خالی کردند و گفتند که خودمان از طریق زیباسازی شهری در آینده‌ای نزدیک دَفی را که طراحی کرده‌ایم، نصب می‌کنیم.
برنامه کاری شما برای آینده چیست و چه انتظاری از مسئولان دارید؟
هنرمند سنندجی: در آینده‌ای نزدیک می‌خواهم در شهرک مولوی (پایین‌تر از ترمینال سنندج-تهران) کارگاهی باهزینه خودم و بدون درخواست کمک از مسئولان راه‌اندازی کنم و بزرگ‌ترین دفی را که ساختم در آنجا نصب می‌کنم.
به خاطر بی‌مهری‌هایی که از سوی مسئولان به من شده است، از هیچ جوانی دعوت نمی‌کنم کی این حرفی را یاد بگیرند چراکه بیشتر اعضای خانوادی خودم که به این حرفه مشغول بودند اکنون در تهران مشغول کارگری، غرفه‌داری و کارهای دیگر هستند و از ساخت دف دست کشیده‌اند و تنها چیزی که باعث ماندگاری من شده عشق به این کار بوده وگرنه هیچ چیزی دیگر برای ماندنم وجود ندارد.
پس از شنیدن و انعکاس درد‌دل‌های هنرمند سنندجی برای پیگیری مشکلات وی و دلیل عدم تحقق وعده مسئولان شهری برای نصب بزرگ‌ترین دف در سطح شهر به سراغ جلال شریعتی رئیس شورای شهر سنندج رفتیم.
دلیل عملی نشدن وعده شورای شهر به سازنده بزرگ‌ترین دف دنیا چه بود؟
شریعتی: بنده از اینکه چه کسی قول نصب دف هنرمند محمدی به‌عنوان المان شهری را به وی داده، اطلاعی ندارم و هماهنگی با من صورت نگرفته است.
کسی که این وعده را داده از طرف خودش بوده و اگر هریک از اعضای شورای شهر سنندج نیز باشند، اشتباه کرده‌اند.
این قول در دوره چهارم شورا داده شده است و اعضای شورا ۱۳ نفر هستند بنده چطور بدانم که هرکدام چه وعده‌ای می‌دهند، تا زمانیکه تعداد قابل توجهی از اعضای شورا در جایی حضور نداشته باشند هریک از اعضای شورا باید از مصوب نشدن کاری که مطمئن نشده‌اند، وعده انجام آن را ندهند.
دف در شهر سنندج جایگاه خاصی دارد و همه ما به آن افتخار می‌کنیم؛ موضوع ساخت بزرگ‌ترین دف دنیا توسط هنرمند سنندجی باید به عنوان پیشنهادی در کارگروه مربوطه قرار گیرد و زیر نظر صاحب نظران بررسی و چناچه تایید شود از آن همچون ده‌ها المان دیگری که در شهر نصب شده استفاده می‌کنیم.
این موضوع به سازمان زیباسازی شهری سنندج ارجاع داده شده و باید نظر آنها و صاحب نظران در مورد مسائل و المان‌های شهری داشته باشیم.
پس از آن نیز به سراغ فریدونی مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری سنندج رفتیم تا دلیل عدم تحقق وعده اعضای شورای شهر را جویا شویم؛ در ادامه بخوانید:
علی‌رغم وعده اعضای شورای شهر سنندج دلیل نصب نکردن دف ساخته شده هنرمند سنندجی در سطح شهر چه بود؟
فریدونی: من در فضای مجازی دیدم که چنان قولی به محمدی هنرمند سنندجی داده شده اما وی به صورت خودجوش این دف را ساخته‌اند و در جشنواره سراسری دف‌نوازی با عنوان “دف نوای رحمت” رونمایی شد.
دفی که این هنرمند سنندجی ساخته‌اند قابلیت نصب به عنوان المان شهری را ندارد و مانند این است که بخواهیم چوب کبریتی را در زمین بزرگی قرار دهیم!
نصب دف به عنوان المان شهری چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
فریدونی: باتوجه به اینکه استان کردستان از نظر فرهنگ، هنر و موسیقی سرآمد کشور است، نصب دف به عنوان المان شهری در دستور کار سازمان قرارگرفته اما دف مورد نظر باید حداقل ۲۰ متر قطر داشته باشد و دف ساخته شده هنرمند سنندجی این ویژگی را ندارد.
تکلیف وعده‌ای که به هنرمند سنندجی داده شده چیست؟
فریدونی: برای المان دف فراخوانی خواهیم داد و محمدی می‌توانند طرح مناسبی را ارئه دهند و چنانچه در مرحله داوری انتخاب شوند ساخت المان را به وی خواهیم سپرد.
القصه؛ این وعده اعضای شورای شهر به یکی از هنرمندان سنندجی تنها در حد یک شوخی و سرکاری بوده و مردم و هنرمندان دیگری همچون استاد حیدر زیاد جدی نگیرند.