برخی از این روایات که این سیر و حرکت را به تصویر میکشند، چنیناند:
آغاز و انجام جهان
امام باقر(علیه السلام) در حدیثی فرموده است: «ای مردم! کجا میروید و به کجا برده میشوید؟ خداوند اول شما را به دست ما هدایت نمود و آخر شما را به دست ما به انجام میرساند. اگر شما دولت زودگذر دارید، دولت پایدار از آن ماست. پس از دولت ما دیگر دولتی نیست؛ زیرا ما اهل عاقبت هستیم».(۱)
این روایت و روایاتی از این دست، بیانگر آن است که امامان معصوم(علیهم السلام) جایگاه محوری و مهمی در آغاز و انجام جهان دارند. فرجام حیات نیز با نابودی دولتهای باطل و تشکیل دولت طولانی مدت صالحان خواهد بود که نجات و رستگاری انسانها را به دنبال خواهد داشت. امام علی(علیه السلام) درباره پایان جهان فرموده است: «این امر به دست ما آغاز شد و به دست ما پایان میپذیرد. خداوند به وسیله ما انسانها را در آغاز جهان رهایی بخشید و به وسیله ما در پایان جهان، عدالت گسترده میشود«.(۲)
دعوت و مبارزه
پس از ظهور، امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ابتدا به هدایت و ارشاد مردم میپردازد و آنان را به معنویت و عدل و داد فرا میخواند. گروههای باطل و صاحبان زر و زور به مقابله با حضرت برمیخیزند. حضرت پس از اتمام حجت، به مبارزه میپردازد و نهضت مستضعفان و ستمدیدگان را رهبری میکند. امام صادق(علیه السلام) فرموده است: «تحقق آیه “لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ” به دست مهدی است … ما بر شیوه رسول اکرم هستیم تا خداوند به ما اجازه دهد که برای اظهار آیین او شمشیر بکشیم و مردم را به سوی او فرا بخوانیم. در پایان چنین خواهیم کرد، آن چنان که پیامبر خدا در آغاز چنین کرد».(۳)
شمشیر در این روایت و روایات مشابه، کنایه از قدرت و نماد قهر و غضب الهی بر دشمنان حق است. در این جنگ اشقیا و کافران و مفسدان در مقابل سعدا و صالحان و مۆمنان قرار میگیرند؛ در حالی که هم جبهه باطل به حد نهایی قدرت و شوکت و جنایت خود رسیده و هم جبهه حق به دا بالای ایمان و دانایی و اعتقاد دست یافته است. کافران و دینستیزان که از ظهور آن حضرت اظهار کراهت و ناراحتی میکنند، به هدایتها و راهنماییهای حضرت توجه نمیکنند؛ از همین روست که علیه حضرت جنگهای شدیدی به راه میاندازند که در نهایت خود در این ستیزش نهایی، نابود میشوند.
در سخنی از امام علی(علیه السلام) آمده است: «پدرم فدای فرزند نیکوترین کنیزان که [ظالمان و کافران] را خوار و ذلیل خواهد کرد و جام زهرآگین به کامشان خواهد ریخت و با شمشیر با آنان برخورد خواهد کرد».(۴)
پیروزی حق و نابودی باطل
در نبرد میان امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) و کافران، پیروزی نهایی با کمک گرفتن از امدادهای غیبی، نصیب امام و یارانش میشود؛ چنانکه امام کاظم (علیه السلام) فروده است: «خداوند برای دوازدهمین [امام] از خاندان ما، هر دشواری را آسان میکند … به دست او هر جبار سرسختی نابود میشود و هر شیطان سرکشی، هلاک میگردد».(۵)
امام هادی(علیه السلام) نیز فرموده است: «او کسی است که وحدت کلمه را ایجاد کرده و نعمتها را کامل میسازد. باطل را نابود و از آن نهی میکند و در راه خدا از سرزنش هیچ ملامتگری نمیترسد».(۶)
سیطره بر جهان
پس از پیروزی امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) بر کافران، آن حضرت بر کل جهان سلطه مییابد و از شرق تا غرب زمین به سیطره او درخواهد آمد که این تسلط و برتری مقدمهای برای تشکیل حکومت واحد جهانی و استقرار عدل و داد در سراسر عالم خواهد بود. چنانکه در روایتی آمده است: «سلطه و برتری او شرق و غرب (جهان) را در برمیگیرد».(۷)
تشکیل دولت
مهمترین و اساسیترین اقدام امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه)، تشکیل دولت و به دست گرفتن حکومت و فرمانروایی دنیاست. مردم جهان در عین حال که شاهد نابسامانیها، جنگها، فساد، بیعدالتی، ناامنی و الحادگری در دنیا بودهاند، دولتها، احزاب و سازمانهای بسیاری را هم دیدهاند که مدعی خدمت به جهانیان و ایجاد آرامش، صلح و امنیت و بهبود وضع اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی در دنیا بودهاند؛ اما در عمل جز تباهی و ستم و جنگ مشاهده نکردهاند.
واقعیت این است که سرانجام روزی فرا می رسد که معنویت و عدالت به دست توانای امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) در زمین پیاده میشود و رفاه، امنیت، عدل و یکتاپرستی در همه جای عالم گسترش مییابد. چنین امری نیز تنها با تشکیل دولت و انسجام امور به دست میآید.(۸)
امام باقر(علیهالسلام) در تفسیر آیه «الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ»(۹) فرموده است: «این آیه در حق آلمحمد، امام مهدی و یاران اوست که خداوند آنها را مالک شرق و غرب جهان نموده، آیین اسلام را پیروز میکند و بدعتها و باطلها را به دست او و یارانش نابود میسازد ـ چنانکه[قبلاً] سفیهان حق را لگدمال کرده باشند ـ تا اینکه از ستم نشانهای نباشد».(۱۰)
در روایتی دیگر میخوانیم: «همانا دولت ما، آخرین دولت است و برای هیچ خاندانی دولتی نیست مگر اینکه قبل از ما حکومت میکند تا هنگامی که ما به قدرت رسیدیم، کسی نگوید ـ وقتی روش حکومتی ما را دیدند ـ اگر ما نیز به قدرت میرسیدیم، اینچنین رفتار میکردیم و این گفتار خداوند است که عاقبت برای تقوا پیشگان است».(۱۱)
به طور کلی، اداره و مدیریت مسائل مختلف جهانی و برطرف کردن همه مشکلات و معضلات احتمالی به دولت و سیاست احتیاج دارد و ضرورت آنها را ثابت میکند. کارکردها و اقدامات مختلف و گسترده قضایی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی و … نیز مستلزم حضور دولتی قوی و کارآمد در عرصه جهانی است. پیشرفت حیرتانگیز بشر در زمینههای اقتصادی، صنعت، فنآوری و علوم مختلف و گسترش ارتباطات و پیچیدگی امور سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در عصر حاضر و توسعه و تکامل صدچندان این امور در عصر ظهور، مستلزم دولتی کارآمد و جهانی است. این دولت باید به اداره و مدیریت کامل و همه جانبه آنها بپردازد و بر رشد و بالندگی جوامع کمک کند. از سوی دیگر نیز در قرآن وعده حتمی به خلافت و حاکمیت صالحان و مستضعفان بر روی زمین داده شده و این وعده، تنها با تشکیل و تداوم دولت موعود امکانپذیر است. بنابراین حتمی و بایسته بودن تشکیل دولت به دست امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ثابت میشود.(۱۲)